Zoals SKIBRA bij monde van haar voorzitter reeds aan de orde stelde in een vergadering over FAIR TRADE bij Mondiaal Centrum Maastricht, is het verleidelijk om euforisch te doen over de successen van de Fair Trade volgens de formule Max Havelaar. Daardoor zou het beeld kunnen ontstaan dat hiermee de levensomstandigheden van de kleine boeren en hun gezinnen structureel verbeterd zijn. Dat laatste is overigens niet wat Max Havelaar claimt bereikt te hebben (de aandacht van Max Havelaar gaat vooral uit naar de Coöperaties), maar wél een doel dat past binnen de milleniumdoelen van de Verenigde Naties en binnen de missie van SKIBRA!
Max Havelaar heeft heel wat bereikt, zowel
qua organisatie in ontwikkelingslanden als qua afzetkanalen in de
wereld. Dat is een prestatie van wereldformaat, die alle steun
verdient. De hierna volgende kanttekeningen en verbetervoorstellen zijn dan ook bedoeld om Max Havelaar NOG BETER te doen presteren in de Derde Wereld en niet als afbrekende kritiek op wat ze al doen!
Kanttekeningen door SKIBRA
Zonder aan de positieve resultaten van Max Havelaar projecten afbreuk te willen doen, plaatsen wij toch kanttekeningen bij de effecten voor de boeren die de producten verbouwen. Onze ervaring (in Noord-Oost Brazilië) is dat de kleine boeren nog steeds slachtoffer zijn van een kleine elite (zie onze publicatie over de GINI-index, de graadmeter voor een eerlijke verdeling van de welvaart). Het gevaar dat schuilt in de werkwijze met Coöperaties volgens Max Havelaarformule is, dat de Coöperaties niet gecontroleerd worden op de wijze waarop de arbeiders (boeren) betaald worden.
Wij vrezen (vanuit onze eigen waarneming, overigens niet met Max Havelaar coöperaties) dat slechts de elite die een beter inkomen heeft, iets zal uitbreiden. Deze zorg wordt nu ook geuit door de Franse econoom Christian Jacquiau.
Het nemen van echt "democratische" besluiten zou een bijzonderheid zijn, vooral omdat heel veel kleine boeren in ontwikkelingslanden ANALFABEET zijn en HONGER hebben. Voor een hap eten ben je het al snel eens met dingen die je pet te boven gaan! Vooral als het beloften zijn!
Op basis van de heersende cultuur en maatschappelijke "orde" verwachten wij dat de boeren zelf er nauwelijks beter van worden en nog steeds tegen een slavenloontje moeten werken, terwijl de kinderen niet naar school gaan maar in het ergste geval op de plantages moeten meewerken.
Dat zou tegen de UN rechten voor het kind indruisen.
Op haar website gaat Max Havelaar niet in op deze wezenlijke aspecten uit de kritiek van de Franse onderzoeker. Dat versterkt onze zorg alleen maar. Daarom heeft SKIBRA enkele voorstellen aan Max Havelaar:
VOORSTELLEN
SKIBRA zou het verwelkomen als Max Havelaar haar controles zou verscherpen om dit soort ongewenste effecten aantoonbaar te voorkómen.
SKIBRA pleit ervoor om een deel van de opbrengsten verplicht te bestemmen aan gecertificeerd onderwijs voor kinderen en aan alfabetisering voor volwassenen.
Op die manier krijgen ook de boeren en de medewerkers een FAIRE kans op duurzame zelfontwikkeling.
Nu.nl: 'Controle
producten Max Havelaar onvoldoende'
Uitgegeven: 19 augustus 2006
Dat zei de Franse econoom Christian Jacquiau zaterdag in De Volkskrant. Voor zijn onlangs verschenen boek 'Les coulisses du commerce quitable' deed de Franse econoom onderzoek naar Max Havelaar.
Volgens hem is de controle niet onafhankelijk, want Max Havelaar controleert zichzelf. De van oorsprong Nederlandse organisatie verleent het keurmerk aan producten als fruit, thee, koffie en cacao. Deze artikelen komen allemaal uit ontwikkelingslanden.
Besluiten
De boerencoöperaties moeten democratisch besluiten nemen, milieuvriendelijk telen en van hun afnemers een eerlijke prijs krijgen voor hun producten om in aanmerking te komen voor het keurmerk. "De gebrekkige controle leidt tot misstanden", zei Jacquiau.
Zoals plantage-eigenaren die de extra opbrengst van de eerlijke handel zelf opstrijken en niet uitkeren aan de boeren. Max Havelaar zei in de krant het probleem te onderkennen en te werken aan oplossingen.
Telen
De boerencoöperaties moeten democratisch besluiten nemen,
milieuvriendelijk telen en van hun afnemers een eerlijke prijs krijgen
voor hun producten om in aanmerking te komen voor het keurmerk. "De
gebrekkige controle leidt tot misstanden", zei Jacquiau. Zoals
plantage-eigenaren die de extra opbrengst van de eerlijke handel zelf
opstrijken en niet uitkeren aan de boeren.
Max Havelaar is het niet eens met de auteur. Sinds de oprichting in 1988 heeft het principe van eerlijke handel aangetoond te werken, vindt Max Havelaar in een verklaring. "Onderzoeken van universiteiten, NGO's en overheden hebben bewezen dat het fairtrade systeem werkt en goed georganiseerd is", aldus de organisatie.
(c) ANP